កាលពីថ្ងៃទី ២៥ ខែកញ្ញា សេតវិមានប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកបានបញ្ចេញនូវសេចក្ដីសង្ខេបនៃកិច្ចសន្ទនានេះ ដែលជាផ្នែកមួយនៃកិច្ចប្រឹងប្រែងដើម្បីបញ្ជាក់ថាលោក Trump គ្មានទោស។ លោក Trump ត្រូវបានគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យព្យាយាមចោទប្រកាន់ជាសាធារណៈដើម្បីទម្លាក់ពីតំណែង ពាក់ព័ន្ធនឹងពាក្យបណ្ដឹងរបស់អ្នកលួចបញ្ចេញព័ត៌មានម្នាក់ដែលថា លោក Trump បានជំរុញឲ្យលោក Zelensky ស៊ើបអង្កេតលើលោក Joe Biden ដែលជាបេក្ខជនប្រធានាធិបតីខាងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ និងជាអតីតអនុប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក ទាក់ទិននឹងការងារប្រាក់បៀវត្សរ៍ខ្ពស់ដែលកូនប្រុសរបស់លោក Biden ឈ្មោះ Hunter Biden បានធ្វើជាមួយនឹងក្រុមហ៊ុនប្រេងមួយរបស់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន។
បន្ទាប់ពីបានអានសេចក្ដីសង្ខេបនៃការសន្ទនានេះមក លោក Kostiantyn Yelisieiev អតីតឯកអគ្គរដ្ឋទូតអ៊ុយក្រែនប្រចាំសហភាពអឺរ៉ុប បានបង្ហោះសារនៅលើ Twitter ថា ពាក្យសម្ដីរបស់លោក Zelensky គឺជាឧទាហរណ៍បង្ហាញអំពីឃ្លាដែលមានលក្ខណៈនយោបាយ និងមានលក្ខណៈលុតក្រាបមួយ ដែលអាច «ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ការប្រឹងប្រែងជាច្រើនឆ្នាំដើម្បីកសាងទំនុកចិត្តផ្ទាល់ខ្លួន និងភាពជាដៃគូជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលអាល្លឺម៉ង់ រដ្ឋាភិបាលបារាំង និងសហភាពអឺរ៉ុប»។
លោក Yelisieiev លើកឡើងដូច្នេះចង់សំដៅលើការឆ្លើយតបរបស់លោក Zelensky ចំពោះមតិរបស់លោក Trump ដែលបានរិះគន់អធិការបតីអាល្លឺម៉ង់អ្នកស្រី Angela Merkel និងបណ្ដាមេដឹកនាំដទៃទៀតនៃសហភាពអឺរ៉ុបថាមិនបានផ្ដល់ការគាំទ្រផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ដល់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន សម្រាប់ការវាយប្រយុទ្ធរបស់អ៊ុយក្រែនជាមួយនឹងពួកផ្ដាច់ខ្លួនដែលគាំទ្រដោយប្រទេសរុស្ស៊ី។
អ្នកស្រីអធិការបតីអាល្លឺម៉ង់ Angela Merkel ជួបជាមួយនឹងលោកប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែន Volodymyr Zelenskiy នៅក្នុងក្រុងបែរឡាំង ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៩។
នៅក្នុងការឆ្លើយតបជាមួយនឹងលោក Trump នោះ លោក Zelensky បានយល់ព្រមដោយនិយាយដូច្នេះថា៖ «បាទ! លោកពិតជានិយាយត្រូវណាស់ គឺមិនមែនត្រូវត្រឹមតែមួយរយភាគរយនោះទេ គឺរហូតដល់មួយពាន់ភាគរយឯណោះ»។
លោក Zelensky បានបន្ថែមក្នុងសម្ដីដើមថា៖ «ខ្ញុំបានជួប និងនិយាយជាមួយនឹងអ្នកស្រី Angela Merkel។ ខ្ញុំក៏បានជួប និងនិយាយជាមួយនឹងប្រធានាធិបតីបារាំងលោក Emmanuel Macron ផងដែរ។ ខ្ញុំបានប្រាប់ពួកគេថា ពួកគេមិនបានធ្វើការឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់អំពីការដាក់ទណ្ឌកម្ម។ ពួកគេមិនបានដាក់ទណ្ឌកម្មអ្វីនោះទេ។ ពួកគេមិនបានធ្វើអ្វីដែលពួកគេគួរធ្វើសម្រាប់ប្រទេសអ៊ុយក្រែននោះឡើយ»។
លោក Yelisieiev ដែលធ្វើជាអ្នកតំណាងប្រទេសអ៊ុយក្រែនប្រចាំសហភាពអឺរ៉ុបនៅក្នុងទីក្រុងប្រ៊ុចសែល ប្រទេសប៊ែលហ្ស៊ិក ពីឆ្នាំ ២០១០ ដល់ឆ្នាំ ២០១៥ មុនពេលធ្វើជាទីប្រឹក្សាការទូតរបស់អតីតប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែនលោក Petro Poroshenko បានសរសេរសារយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «រដ្ឋាភិបាលអាល្លឺម៉ង់ ជាពិសេសគឺអ្នកស្រី Merkel ផ្ទាល់ រួមជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលបារាំង បានដើរតួនាទីសំខាន់មួយនៅក្នុងការទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ចសហភាពអឺរ៉ុបដ៏មានឥទ្ធិពល និងនៅក្នុងការដាក់ទណ្ឌកម្មប្រឆាំងនឹងរុស្ស៊ី»។
លោក Yelisieiev បានសរសេរបន្តថា ការចរចាសន្តិភាពដែលជិតនឹងកើតឡើងរបស់ក្រុមទំនាក់ទំនង Normandy ដែលមានប្រទេសអ៊ុយក្រែន បារាំង អាល្លឺម៉ង់ និងរុស្ស៊ីជាសមាជិក ដើម្បីបញ្ចប់សង្គ្រាមរបស់អ៊ុយក្រែនជាមួយនឹងរុស្ស៊ី នឹងក្លាយជា «ព្រឹត្តិការណ៍នៃការពិត និងការសាកល្បងសម្រាប់ការរួមគ្នាជាធ្លុងមួយ និងសាមគ្គីភាពរបស់សហភាពអឺរ៉ុបជាមួយនឹងប្រទេសអ៊ុយក្រែន»។
អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយអង់គ្លេសលោក James Sherr ដែលនៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះធ្វើការនៅវិទ្យាស្ថានគោលនយោបាយអន្តរជាតិអេស្តូនី (Estonian Institute for International Policy) បានហៅការលើកឡើងរបស់លោក Zelensky សំដៅដល់សមភាគីអាល្លឺម៉ង់ និងបារាំងរបស់លោកនេះថាជា«ការធ្វើឲ្យខូចប្រយោជន៍» និង «ជាពិសេសមិនយុត្តិធម៌សម្រាប់ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់»។
ចំណុចតឹងតែង
អ្នកតាមដានស្ថានការណ៍មួយចំនួន និយាយថា មន្ត្រីកំពូលៗនៅក្នុងប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ ប៊ែលហ្ស៊ិក និងបារាំង ប្រហែលជាយល់អំពីស្ថានភាពលំបាកមិនធម្មតាដែលលោក Zelensky បានប្រឈមនៅក្នុងអំឡុងពេលសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទជាមួយនឹងលោក Trump កាលពីថ្ងៃទី ២៥ ខែកក្កដា។
បើយោងតាមសេចក្ដីសង្ខេបនៃការសន្ទនានេះ នៅពេលដែលលោក Zelensky បង្ហាញចំណាប់អារម្មណ៍នៅក្នុងការទិញមីស៊ីលបាញ់រថក្រោះ Javelin ពីសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយប្រើថវិកាដែលបានមកពីកញ្ចប់ជំនួយយោធាប្រចាំឆ្នាំរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក លោក Trump បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំចង់ឲ្យលោកជួយយើងរឿងមួយ»។ លោក Trump និយាយដូច្នេះ មុនពេលស្នើលោក Zelensky ឲ្យស៊ើបអង្កេតអំពីថាតើអតីតអនុប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកលោក Joe Biden មានបានបិទការស៊ើបអង្កេតអំពីក្រុមហ៊ុនអ៊ុយក្រែនមួយដែលកូនប្រុសរបស់លោក Biden បានធ្វើការឲ្យនោះឬទេ។
ទាហានអ៊ុយក្រែនម្នាក់បាញ់មីស៊ីលបាញ់រថគ្រោះ Javelin នៅក្នុងពេលហ្វឹកហាត់មួយនៅក្រៅក្រុងកៀវ ប្រទេសអ៊ុយក្រែន កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៨។
លោក Trump មិនបានភ្ជាប់ការស៊ើបអង្កេតអំពីលោក Biden ជាមួយនឹងកញ្ចប់ជំនួយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនោះទេ។ ប៉ុន្តែ លោកបានបញ្ជាឲ្យផ្អាកជំនួយបណ្ដោះអាសន្នមួយសប្ដាហ៍មុនពេលមានការសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទនេះ។ នេះបើយោងតាមទំព័រទី ៩ នៃពាក្យបណ្ដឹងរបស់អ្នកលួចបញ្ចេញព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃទី ២៦ ខែកញ្ញា ដែលមិនត្រូវបានចាត់ទុកថាមានលក្ខណៈសម្ងាត់តទៅទៀត។
អតីតឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំប្រទេសអ៊ុយក្រែនលោក John Herbst ថ្លែងដូច្នេះថា៖ «លោកប្រធានាធិបតី Zelensky ត្រូវបានបង្ខំឲ្យស្ថិតនៅក្នុងស្ថានការណ៍ដ៏លំបាកបំផុតមួយ។ វាហាក់ដូចជា ភាគីមួយឬក៏បុគ្គលម្នាក់អាចទទួលបានប្រយោជន៍ នៅពេលដែលលោក Zelensky ស៊ើបអង្កេតលើបុគ្គលនយោបាយម្នាក់ទៀត។ នេះទំនងជារឿងមួយដែលប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកជំរុញឲ្យធ្វើ ដើម្បីធ្វើឲ្យទំនាក់ទំនងរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងអ៊ុយក្រែនមានភាពប្រសើរឡើង និងដើម្បីផ្ដល់ជំនួយឲ្យ»។
លោក Herbst បានបន្ថែមថា៖ «សម្រាប់ជ្រុងមួយផ្សេងទៀត ប្រសិនបើលោក Zelensky ធ្វើទៅតាមនោះ នោះលោកប្រាកដជាមានបញ្ហាជាមួយនឹងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ដូច្នេះ វានឹងប្រសើរជាងនេះ ប្រសិនបើការប្រជែងគ្នាដែលប្រកាន់បក្ខពួកនៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើឡើងដោយគ្មានការពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងប្រទេសអ៊ុយក្រែន។ គេមិនបានស្នើឲ្យអ៊ុយក្រែនដើរតួនៅក្នុងរឿងនេះទេ»។
លោក Stephen Pifer ដែលជាអតីតឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំប្រទេសអ៊ុយក្រែនម្នាក់ទៀត បាននិយាយថា លោក Zelensky រងសម្ពាធឲ្យ «ការពារប្រទេសអ៊ុយក្រែនមិនឲ្យក្លាយជាបាល់ទាត់នយោបាយនៅក្នុងការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកឆ្នាំ ២០២០ ដោយហេតុថាវាអាចប៉ះពាល់ដល់ការគាំទ្ររបស់គណបក្សទាំងពីរនៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកដល់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន»។
លោកប្រធានាធិបតីអាមេរិក ដូណាល់ ត្រាំ ជួបជាមួយនឹងលោកប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែន Volodymyr Zelenskiy នៅសណ្ឋាគារ InterContinental Barclay New York កាលពីថ្ងៃទី២៥ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៩។
លោកបានប្រាប់ VOA ភាសារុស្ស៊ី ដោយសំដៅលើការជួបប្រជុំរបស់លោក Trump ជាមួយនឹងលោក Zelensky នៅឯមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា៖ «សន្និសីទកាសែតបន្ទាប់ពីការប្រជុំនៅក្នុងទីក្រុង New York គឺគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍។ សម្រាប់ខ្ញុំ វាហាក់ដូចជាលោកប្រធានាធិបតី Zelensky ប្រហែលជាដឹងអំពីរឿងនេះ ដោយសារតែលោកធ្វើបានត្រឹមត្រូវបំផុត និងរក្សាគោលជំហរបានអព្យាក្រឹត្យបំផុត ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីថាតើលោកគួរតែប្រឡូក ឬក៏ត្រូវបានគេទាញឲ្យធ្លាក់ចូលជ្រៅប៉ុណ្ណានៅក្នុងនយោបាយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ខ្ញុំគិតថា លោក Zelensky ត្រូវតែរក្សាគោលជំហរដូចនេះរហូត បើមិនដូច្នេះទេ លោកនឹងបាត់បង់ការគាំទ្រនយោបាយជាទូទៅនៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក ចំពោះប្រទេសអ៊ុយក្រែន»។
ការឆ្លើយតបរបស់អឺរ៉ុប
ជាការឆ្លើយតបទៅនឹងការចោទប្រកាន់របស់លោក Trump ដែលថា ប្រទេសជាសមាជិករបស់សហភាពអឺរ៉ុបមិនបានផ្ដល់ជំនួយផ្នែកយោធា និងជំនួយហិរញ្ញវត្ថុផ្សេងទៀតឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ដល់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន អ្នកតំណាងនានារបស់សហភាពអឺរ៉ុបបានលើកឡើងអំពីតួលេខផ្លូវការដែលកត់ត្រាអំពីការរួមចំណែករបស់ពួកគេ។
នៅក្នុងការលើកឡើងចំពោះគេហទំព័រ Politifact របស់វិទ្យាស្ថាន Poynter អ្នកនាំពាក្យសហភាពអឺរ៉ុបអ្នកស្រី Maja Kocijancic បានហៅការផ្គត់ផ្គង់ផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុរបស់សហភាពអឺរ៉ុបសម្រាប់ប្រទេសអ៊ុយក្រែនថាជា «ការផ្គត់ផ្គង់ដ៏ច្រើនបំផុតនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃសហភាពអឺរ៉ុប» ដោយក្នុងនោះមានជំនួយជាង ២ ពាន់ មួយរយលានដុល្លារ ថវិកាជិត ៥៤ លានដុល្លារសម្រាប់ការតាមដានលើការផ្អាកសង្គ្រាមនៅតំបន់ភាគខាងកើតដែលញាំញីដោយសារសង្គ្រាមក្នុងប្រទេសអ៊ុយក្រែន និងកម្ចីចំនួនប្រហែល ៣ ពាន់ ៨ រយលានដុល្លារ ដើម្បីអភិវឌ្ឍ និងស្ដារឡើងវិញនូវវិស័យធនាគារ កសិកម្ម និងការធ្វើដំណើររបស់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន។
យោងតាមតួលេខរបស់អង្គការកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច និងអភិវឌ្ឍ OECD គេឃើញថា តាំងពីឆ្នាំ ២០១៤ មក ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់គឺជាប្រទេសផ្ដល់ជំនួយធំជាងគេបំផុតទី ៣ ទៅឲ្យប្រទេសអ៊ុយក្រែន បន្ទាប់ពីសហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក។
ក្រសួងការបរទេសអាល្លឺម៉ង់បានបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៊ែរឡាំងបានផ្ដល់ជំនួយហិរញ្ញវត្ថុទ្វេភាគីប្រហែល ១ ពាន់ ៣ រយលានដុល្លារដល់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន ដោយក្នុងនោះជំនួយចំនួន ៥៩៥ លានដុល្លារសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍ ចំនួន ១២០ លានដុល្លារសម្រាប់ផ្នែកមនុស្សធម៌ ចំនួន ៥៤៦ លានដុល្លារដុល្លារសម្រាប់កម្ចី និងប្រហែល ២៧ លានដុល្លារសម្រាប់ការត្រួតពិនិត្យលើការផ្អាកសង្គ្រាមបណ្ដោះអាសន្ន។
ក្រសួងការបរទេសអាល្លឺម៉ង់ក៏បានផ្ដល់ជំនួយចំនួន ២១៨ លានដុល្លារថែមទៀតផងដែរដល់ប្រទេសអ៊ុយក្រែនតាមរយៈកញ្ចប់ជំនួយរបស់សហភាពអឺរ៉ុប។
សហរដ្ឋអាមេរិកបានបញ្ជាក់ថា ខ្លួនបានផ្ដល់ជំនួយផ្នែកសន្តិសុខចំនួន ១ ពាន់ ៥ រយលានដុល្លារ ដល់ប្រទេសអ៊ុយក្រែនតាំងពីឆ្នាំ ២០១៤ មក នៅពេលដែលរុស្ស៊ីបានភ្ជាប់យកតំបន់ Crimea នៃប្រទេសអ៊ុយក្រែន។ តាំងពីលោក Trump បានឡើងកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតីមក ជំនួយនេះបានកើនឡើង ដែលក្នុងនោះមានទាំងគ្រឿងសព្វាវុធដូចជាគ្រាប់មីស៊ីល Javelin ជាដើម។
ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន Associated Press បានផ្សាយថា ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកបានត្រៀមជំនួយចំនួន ១៤១ លានដុល្លារ ដែលក្នុងនោះប្រហែល ១១៥ លានដុល្លារសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ដល់ប្រព័ន្ធ និងឧបករណ៍ដែលមាននៅក្នុងកញ្ចប់ជំនួយរបស់ក្រសួងការពារជាតិសហរដ្ឋអាមេរិក រួមនឹងថវិកាចំនួន ១០ លានដុល្លារសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ឧបករណ៍ និងការបណ្ដុះបណ្ដាលផ្នែកសន្តិសុខដែនសមុទ្រ និងថវិកាចំនួន ១៦ លាន ៥ សែនដុល្លារសម្រាប់សន្តិសុខដែនសមុទ្រនៅក្នុងសមុទ្រខ្មៅ៕
ប្រែសម្រួលដោយ ភី សុភាដា