បន្ទាប់ពីកិច្ចប្រជុំរយៈពេល ២ ថ្ងៃនៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន បានបញ្ចប់មក ក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុសហរដ្ឋអាមេរិកបានចេញសេចក្ដីប្រកាសមួយកាលពីថ្ងៃទី ១៤ ខែកុម្ភៈកន្លងទៅនេះ ដោយបញ្ជាក់ថា ក្រុមបច្ចេកទេស និងក្រុមផ្នែកច្បាប់មកពីប្រទេសទាំងអស់សម្រេចបានដំណើរវិវឌ្ឍមួយចំនួនឆ្ពោះទៅកាន់ការសម្រេចបាននូវកិច្ចព្រមព្រៀងចុងក្រោយមួយ ដែលនឹងត្រូវពិនិត្យដោយថ្នាក់ដឹកនាំនៃប្រទេសនីមួយៗ។
លោក Steven Mnuchin រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុសហរដ្ឋអាមេរិក បានថ្លៃងថា៖ «ដោយមានកិច្ចគាំទ្រផ្នែកបច្ចេកទេសពីធនាគារពិភពលោក សហរដ្ឋអាមេរិកបានយល់ព្រមសម្របសម្រួលការរៀបចំកិច្ចព្រមព្រៀងចុងក្រោយដើម្បីឲ្យរដ្ឋមន្ត្រី និងប្រមុខរដ្ឋនានាពិនិត្យដើម្បីសម្រេចនៅចុងខែនេះ»។
រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកលោក Mike Pompeo ដែលកាលពីពេលថ្មីៗនេះបានធ្វើទស្សនកិច្ចទៅកាន់ប្រទេសអង់ហ្គោឡា អេត្យូពី និងសេណេហ្គាល់ បាននិយាយថា លោកកំពុងតាមដានយ៉ាងដិតដល់លើកិច្ចពិភាក្សានេះ។
លោកបាននិយាយថា លោកចង់លើកទឹកចិត្តប្រទេសស៊ូដង់ អេហ្ស៊ីប និងអេត្យូពីឲ្យបន្តពិភាក្សាលើបញ្ហានេះ ដើម្បីឲ្យប្រាកដថា ប្រទេសនីមួយៗទទួលបានទឹកដែលខ្លួនត្រូវការ»។
ទំនប់ Grand Ethiopian Renaissance Dam ដែលមានទឹកប្រាក់វិនិយោគ ៤ ពាន់លានដុល្លារនេះ គឺជាគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធធំជាងគេបង្អស់មួយនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃទ្វីបអាហ្វ្រិក។ ប្រទេសអេត្យូពីរំពឹងថា នឹងបញ្ចប់ការសាងសង់ទំនប់នេះនៅឆ្នាំ ២០២២ ហើយជឿថា ទំនប់នេះនឹងផលិតថាមពលអគ្គិសនីបាន ៦ ពាន់មេហ្គាវ៉ាត់ ដែលថាមពលខ្លះអាចលក់ចេញទៅក្រៅប្រទេសបានទៀតផង។
ប៉ុន្តែប្រទេសអេហ្ស៊ីប និងស៊ូដង់ មានការព្រួយបារម្ភថា ទំនប់នេះអាចបង្កការប៉ះពាល់ដល់លំហូរទឹក។ ប្រទេសអេហ្ស៊ីបពឹងផ្អែកលើទន្លេនីលរហូតដល់ ៩០ ភាគរយសម្រាប់តម្រូវការទឹករបស់ខ្លួន។
រូបឯកសារ៖ ទំនប់វារីអគ្គិសនី Grand Ethiopian Renaissance Dam ដែលកំពុងស្ថិតក្រោមការសាងសង់ នៅប្រទេសអេត្យូពី។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងធារាសាស្ត្រ និងធនធានទឹកនៃប្រទេសស៊ូដង់ លោក Yasser Abbas បាននិយាយថា ប្រទេសរបស់លោកមានសុទិដ្ឋិនិយម ក្រោយពីការប្រជុំនេះ។
លោកថ្លែងប្រាប់ VOA ថា៖ «ខ្ញុំអាចនិយាយបានថា យើងមានការរីកចម្រើនច្រើនចាប់ពីពេលនោះមក ហើយការប្រជុំនេះភាគច្រើនផ្ដោតលើរបៀបចាក់បំពេញទំនប់នៅដំណាក់កាលដំបូង និងរបៀបដំណើរការទំនប់នោះ។ នៅប្រទេសស៊ូដង់ យើងយល់ឃើញថា ទំនប់នេះជាឱកាសសក្ដានុពលមួយសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងតំបន់»។
Abbas និយាយថា ទំនប់នេះមានផលប៉ះពាល់ទាំងវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមានសម្រាប់ប្រទេសស៊ូដង់។ ចំណុចវិជ្ជមាននោះគឺថា វានឹងសម្រួលដល់លំហូរទឹក ដែលធ្វើឲ្យកម្រិតទឹកនៅចំណុចទន្លេ Blue Nile មានកម្រិតប្រហាក់ប្រហែលគ្នា។ លោកបានបន្តថា ចំណុចអវិជ្ជមានវិញនោះគឺទំនប់នេះអាចបង្កផលប៉ះពាល់ដល់កសិករដែលធ្វើកសិកម្មនៅតាមមាត់ទឹកនៅតាមតំបន់ណាដែលទឹកឡើងផុតពីច្រាំងទន្លេនីល។
ចំណុចប្រទាញប្រទង់គ្នាខ្លាំងគឺនៅត្រង់ថាតើប្រទេសអេត្យូពីនឹងចាក់បំពេញទំនប់នោះបានលឿនប៉ុណ្ណា។ លោក Abbas និយាយថា៖ «ក្ដីបារម្ភចម្បងរបស់យើងគឺថា យើងចង់ឲ្យប្រទេសទាំង ៣ យល់ស្របគ្នាលើការចាក់បំពេញដីនៅដំណាក់កាលដំបូងថាតើវានឹងចំណាយពេលប៉ុន្មានឆ្នាំដើម្បីចាក់បំពេញរួចរាល់ ហើយថាតើប្រតិបត្តិការនោះនឹងដំណើរការយ៉ាងម៉េចនៅពេលបន្ទាប់មក»។
ទំនប់នេះនឹងមានសមត្ថភាពទប់ទឹកបាន ១០ លាន ២ សែនម៉ែត្រគូប។ ប្រទេសអេត្យូពីបានស្នើកាលពីលើកដំបូងៗឲ្យមានការចាក់បំពេញទំនប់នោះក្នុងរយៈពេលពី ៤ ទៅ ៧ ឆ្នាំ ប៉ុន្តែប្រទេសអេហ្ស៊ីបបានស្នើឲ្យមានដំណើរការយឺតជាងនេះ ក្នុងស្ថានការណ៍ដែលមានគ្រោះរាំងស្ងួត ឬក៏កង្វះទឹក។
នៅក្នុងកិច្ចសម្ភាសមួយជាមួយ VOA ផ្សាយជាភាសា Amharic ដែលជាភាសាមួយនៃប្រទេសអេត្យូពី ឯកអគ្គរដ្ឋទូតអេត្យូពីប្រចាំសហរដ្ឋអាមេរិកលោក Fitsum Arega បាននិយាយថា កិច្ចចរចាបានពិនិត្យមើលលើសេណារីយ៉ូផ្សេងៗដែលអាចកើតមាន ដូចជាការធ្លាក់ចុះនៃកម្រិតទឹកដោយសារតែការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ការរាំងស្ងួតជាច្រើនឆ្នាំបន្តបន្ទាប់គ្នាជាដើម។
ក្រុមបច្ចេកទេសកំពុងព្យាយាមសម្រេចឲ្យបាននូវកិច្ចព្រមព្រៀងអំពីអ្វីដែលត្រូវធ្វើក្នុងករណីនីមួយៗខាងលើ។ លោក Fitsum និយាយថា កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងកាលពីពេលថ្មីៗនេះដើម្បីចរចាពីបញ្ហាទាំងនេះត្រូវបានរំខានដោយប្រទេសមួយចំនួនដែលបានលើកឡើងនូវបញ្ហាមិនជាក់លាក់មួយចំនួនដែលប្រទេសអេត្យូពីចាត់ទុកថាមិនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងទំនប់នេះ និងការប្រើប្រាស់ទឹក។
លោក Fitsum ថ្លែងប្រាប់ VOA យ៉ាងដូច្នេះថា៖ «នៅពេលយើងឃើញអ្វីដែលប្រទេសទាំង ៣ បាន បង្ហាញឡើង យើងឃើញថាប្រទេសទាំង ៣ នោះមានការរំពឹងទុកផ្សេងៗគ្នា។ សម្រាប់ប្រទេសអេត្យូពី យើងគ្រាន់តែចង់ផ្ដោតទៅលើគម្រោងទំនប់ Grand Ethiopian Renaissance នេះ តែប៉ុណ្ណោះ។ នេះជារឿងតែមួយគត់ដែលយើងចង់ពិភាក្សា»។
ប្រភពនៃការជជែកដេញដោលមួយផ្សេងទៀតនោះគឺថាតើប្រទេសស៊ូដង់ និងអេហ្ស៊ីបទទួលបានថាមពលអគ្គិសនីដែលទំនប់នេះផលិតបានក្នុងកម្រិតណា។ លោកឯកអគ្គរដ្ឋទូត Mohamed Higazy ដែលជាអតីតឧបការីរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសអេហ្ស៊ីប បាននិយាយថា លោកចង់ឃើញទំនប់នេះក្លាយជាយានសម្រាប់ការធ្វើសមាហរណកម្មក្នុងតំបន់ ដែលរួមមានទាំងសមាហរណកម្មលើថាមពលអគ្គិសនីរបស់ប្រទេសទាំង ៣ ផងដែរ។
លោកបានថ្លែងប្រាប់ VOA ថា៖ «ប្រទេសអេហ្ស៊ីប និងស៊ូដង់ ជិតសម្រេចបាននូវការតភ្ជាប់បណ្ដាញអគ្គិសនីហើយ។ ហេតុអ្វីមិនភ្ជាប់អគ្គិសនីនេះទៅនឹងទំនប់ Renaissance ដែលអគ្គិសនីផលិតបានពីទំនប់នេះអាចប្រើប្រាស់បាននៅប្រទេសស៊ូដង់ និងអេហ្ស៊ីប ហើយបន្ទាប់មកអាចនាំចេញទៅលក់ឲ្យទីផ្សារនៅឯតំបន់ឈូងសមុទ្រ ឬក៏ទៅដល់ទ្វីបអឺរ៉ុបតាមរយៈបណ្ដាញអគ្គិសនីរបស់ប្រទេសអេហ្ស៊ីបនោះ?»។
លោក Higazy បានបន្ថែមថា លោកមានសុទិដ្ឋិនិយមដោយប្រុងប្រយ័ត្នអំពីកិច្ចពិភាក្សានេះ ប៉ុន្តែលោកសង្ឃឹមថា ភាគីទាំងអស់នឹងសម្លឹងមើលលើទិដ្ឋភាពទូលំទូលាយជាងនេះនៃការរីកចម្រើនក្នុងតំបន់ និងការគ្រប់គ្រងលើបរិស្ថាន ជាជាងសម្លឹងមើលលើតែប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនដ៏ចង្អៀតចង្អល់នោះ។
លោកលើកឡើងដូច្នេះថា៖ «ប្រសិនបើយើងចង់ជួយដល់ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីរបស់ទន្លេ ប្រសិនបើយើងចង់ជួយដល់ប្រជាជន និងសេដ្ឋកិច្ចនៃប្រទេសទាំង ៣ យើងត្រូវតែចាប់ផ្ដើមនូវគម្រោងថ្នាក់តំបន់មួយ ដោយផ្ដោតលើបញ្ហាសន្តិសុខទឹកជារួមដើម្បីប្រយោជន៍តំបន់ទាំងមូល មិនមែនដើម្បីប្រយោជន៍របស់ប្រទេសជាតិណាមួយនោះទេ»៕
ប្រែសម្រួលដោយ នៀម ឆេង