កំណត់និពន្ធ៖ ភាពយន្តឯកសារមួយស្តីពីវីរភាពរបស់សកម្មជនការពារព្រៃឈើកម្ពុជា ដែលពលីជីវិត គឺលោក ឈុត វុទ្ធី ត្រូវបានហាមប្រាមមិនឲ្យចាក់ផ្សាយជាសាធារណៈក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្នកដឹកនាំផលិតឯកសារនេះ គឺ កញ្ញា Fran Lambrick ថ្លែងថា ភាពយន្តនេះ គួរតែត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលគាំទ្រនឹងអនុញ្ញាតឲ្យធ្វើការបញ្ចាំងជាសាធារណៈដោយសារតែវាមិនបានប៉ះពាល់និងចោទជនណាម្នាក់នោះទេ។ ជាងនេះទៀត ភាពយន្តឯកសារនេះគឺនិយាយពីវីរភាពរបស់លោក ឈុត វុទ្ធី និងការពារព្រៃឈើកម្ពុជា។ លោក នៅ វណ្ណារិន នៃ VOA បានធ្វើបទសម្ភាសន៍ផ្តាច់មុខជាមួយនឹងកញ្ញាបណ្ឌិត Fran Lambrick អ្នកដឹកនាំផលិតឯកសារ «I Am Chut Wutty» ឬ«ខ្ញុំគឺឈុត វុទ្ធី» អំពីភាពយន្តឯកសារនេះនិងគម្រោងអនាគតនៃការបញ្ចាំងភាពយន្តនេះលើអ៊ីនធឺណិត។
សូមចុចស្តាប់និងអានកិច្ចសម្ភាសន៍ផ្តាច់មុខនេះទាំងស្រុងដូចតទៅ៖
Your browser doesn’t support HTML5
បទសម្ភាសន៍ VOA៖ ផលិតករភាពយន្ត«ខ្ញុំគឺឈុត វុទ្ធី»
Your browser doesn’t support HTML5
បទសម្ភាសន៍ VOA៖ ផលិតករភាពយន្ត«ខ្ញុំគឺឈុត វុទ្ធី»
VOA: បាទ សូមអរគុណកញ្ញាបណ្ឌិត Lambrick ដែលបានមក VOA នាថ្ងៃនេះ។
Fran Lambrick: មិនអីទេ។
VOA: កញ្ញាបណ្ឌិត Lambrick គឺជាអ្នកដឹកនាំផលិតភាពយន្តឯកសារមួយឈ្មោះថា «ខ្ញុំគឺជា ឈុត វុទ្ធី» ប៉ុន្តែគួរឲ្យសោកស្តាយដែលភាពយន្តឯកសារនេះ ត្រូវបានហាមឃាត់មិនឲ្យបញ្ចាំងដោយក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ។ ដូច្នេះកញ្ញាអាចប្រាប់បានទេថា តើភាពយន្តឯកសារនេះនិយាយអំពីអ្វី?
Fran Lambrick: ខ្សែភាពយន្តនេះនិយាយអំពីសកម្មជនព្រៃឈើ ដែលពួកគាត់ការពារព្រៃឈើនៅកម្ពុជា។ ដោយចំពោះនោះ គឺភាពយន្តនេះឆ្លុះបញ្ចាំងពីខ្សែជីវិតរបស់លោក ឈុត វុទ្ធី។ ខ្ញុំបានថតគាត់កាលពីឆ្នាំ២០១១។ ខ្ញុំបានជួបគាត់នៅពេលដែលខ្ញុំចុះទៅថតជាមួយបណ្តាញសហគមន៍ព្រៃឡង់ ដែលដើរល្បាតព្រៃ។ ពួកគេបានស៊ើបអង្កេតការកាប់ព្រៃខុសច្បាប់ នៅក្នុងតំបន់មួយដែលព្រៃឈើត្រូវបានកាប់បំផ្លាញជាទ្រង់ទ្រាយធំដើម្បីធ្វើចម្ការកៅស៊ូ»។ ហើយវាបានបំផ្លាញជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនក្នុងតំបន់ ជាហេតុធ្វើឲ្យពួកគេចាត់វិធានការ។ ខ្ញុំបានជួបលោក ឈុត វុទ្ធី នៅព្រឹកនោះ។ មានប្រជាជន៥០០នាក់ ដែលរៀបចំខ្លួនរួចរាល់ដើម្បីដើរល្បាត។ យើងបានជួបគ្នា។ យើងបានជិះឡានជាមួយគ្នា។
រូបឯកសារ៖ លោក ឈុត វុទ្ធី សកម្មជនការពារព្រៃឈើដ៏ឆ្នើមម្នាក់របស់កម្ពុជា លើកដៃបង្ហាញតំបន់ព្រៃនៅឧទ្យានជាតិបុទុមសាគរ ខេត្តកោះកុង កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១២។
គាត់គឺជាមនុស្សស្វាហាប់ ឆាប់ចូលចំណោម ជាមនុស្សមានការទាក់ទាញម្នាក់។ គាត់បានសួរខ្ញុំសំណួរទាំងនេះថា «មកពីណា តើកំពុងធ្វើអ្វី»។ ខ្ញុំបានប្រាប់គាត់អំពីការផលិតភាពយន្តឯកសារ។ នាពេលបន្ទាប់មកនៅថ្ងៃនោះ ខ្ញុំបានអង្គុយនៅក្បែរលោក វុទ្ធី នៅក្នុងពេលបាតុកម្ម ហើយគាត់ត្រូវបានទាហានម្នាក់ក្នុងចំណោមទាហានដែលនៅទីនោះ មកវាយប្រហារពីក្រោយ ហើយបានរុញគាត់ទៅនឹងដី។ គេភ្ជង់គាត់នឹងកាំភ្លើង ហើយបណ្តាញសហគមន៍ព្រៃឡង់បានជួយគាត់។ នោះគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដែលបានចាប់ផ្តើមនៅក្នុងភាពយន្តឯកសារនេះ។ នៅពេលនោះ ខ្ញុំមានបំណងគ្រាន់តែផលិតភាពយន្តឯកសារខ្លីមួយប៉ុណ្ណោះ។ ពេលនោះខ្ញុំកំពុងតែធ្វើការស្រាវជ្រាវសម្រាប់ថ្នាក់បណ្ឌិតរបស់ខ្ញុំនៅក្នុងព្រៃឡង់។ ខ្ញុំបានធ្វើការស្រាវជ្រាវអំពីព្រៃសហគមន៍។ ហើយ៥ខែក្រោយមក លោក ឈុត វុទ្ធី ត្រូវបានសម្លាប់នៅកន្លែងកាប់ឈើខុសច្បាប់មួយ នៅជួរភ្នំក្រវាញ។
VOA: ខ្ញុំបានដឹងថា ភាពយន្តឯកសារនេះត្រូវបានហាមឃាត់មិនឲ្យបញ្ចាំងនៅមេត្តាហោស៍ (Meta House) ក្នុងសប្តាហ៍នេះ។ តើភាពយន្តឯកសារនេះមានសារសំខាន់អ្វីខ្លះ (បានគេមិនឲ្យបញ្ចាំង)?
Fran Lambrick: ខ្ញុំយល់ថា ភាពយន្តនេះពិតជាសំខាន់ណាស់ ដោយសារតែ ភាពយន្តឯកសារនេះមានតួអង្គគំរូមួយ ជាស្នូលនៃសាច់រឿង។ ដូច្នេះ ឈុត វុទ្ធី គឺជាតួអង្គដែលមានភាពក្លាហាន និងបានបំផុសស្មារតីទៅដល់មនុស្សជាច្រើនរយនាក់នៅកម្ពុជា ដែលបានស្គាល់គាត់ ដែលបានធ្វើតាមគាត់ និងចង់ឲ្យគាត់ជួយ ជាពិសេសនៅពេលដែលពួកគេប្រឈមនឹងការបណ្តេញចេញដោយបង្ខំ ឬមានការកាប់ព្រៃឈើក្នុងសហគមន៍របស់ពួកគេ។ ភាពយន្តមួយនេះ បានបំផុសគំនិតមនុស្សជាច្រើន ក៏ព្រោះតែលោក ឈុត វុទ្ធី គឺជាវីរជន ហើយក៏ព្រោះតែលោក ឈុត វុទ្ធី ត្រូវបានសម្លាប់យ៉ាងសាហាវ»។ នោះគឺជាអ្វីដែលខ្ញុំគិត។
ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនយល់ថា ហេតុអ្វីបានជាមានការហាមឃាត់មិនឲ្យបញ្ចាំងនាពេលឥឡូវនេះទេ ពីព្រោះខ្ញុំមិនគិតថានេះជាភាពយន្តឯកសាររសើបខាងនយោបាយនោះទេ។ លោក ឈុត វុទ្ធី ត្រូវបានសម្លាប់កាលពី៤ឆ្នាំមុន មិនមែននៅពេលថ្មីៗនេះទេ ហើយអ្វីទាំងអស់ដែលនៅក្នុងភាពយន្តឯកសារនេះ ត្រូវបានដឹងជាសាធារណៈរួចទៅហើយ។ នៅក្នុងភាពយន្តឯកសារនេះ មិនមានទម្លាក់កំហុសទៅអ្នកណាម្នាក់ឡើយ។ វាមិនបានចង្អុលបង្ហាញផ្ទាល់នោះទេ ប៉ុន្តែវាបានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់អំពីការរិតត្បិតទៅលើក្រុមប្រជាជនដែលក្រោកឈរការពារសិទ្ធិរបស់ពួកគេ ជាពិសេសទៅលើបរិស្ថានជុំវិញពួកគេ។
រូបឯកសារ៖ លោក ឈុត វុទ្ធី ឈរនៅពីមុខឈើដែលឈ្មួញបានអារ នៅក្នុងព្រៃជ្រៅមួយនៅខេត្តកំពង់ធំ កាលពីថ្ងៃទី៦ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១២។
VOA: បាទ! ខ្ញុំគិតថា លោក ឈុត វុទ្ធី គឺជាសកម្មជនបរិស្ថានម្នាក់ដែលក្រោកឈរនិងជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលគិតអំពីការដាក់ព្រៃឡង់ជាព្រៃការពារ។ ថ្មីៗនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីបានប្រកាសថា រដ្ឋាភិបាលមានគម្រោងដាក់ព្រៃឡង់ជាព្រៃការពារ។ ហើយនៅក្នុងសប្តាហ៍នេះ លោកឯកអគ្គរដ្ឋទូត William Heidt បានធ្វើទស្សនកិច្ចលើអាកាស ពិនិត្យមើលព្រៃឡង់។ ដូច្នេះ តើលោក ឈុត វុទ្ធី ឬក៏ភាពយន្តឯកសារនេះ បានជួយលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីព្រៃឡង់ដល់កម្រិតណា?
Fran Lambrick: ចាស ខ្ញុំសង្ឃឹមថា វានឹងជួយលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីព្រៃឡង់។ ហើយខ្ញុំសង្ឃឹមថា វាបានបង្ហាញពីរបៀបដែលព្រៃឡង់ត្រូវបានការពារក្រោមការដឹកនាំដោយសហគមន៍ដែលនៅទីនោះ។ លោក វុទ្ធី បានធ្វើការយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយអ្នកសហគមន៍ ផ្តល់យោបល់ដល់ពួកគេ។ ប៉ុន្តែគាត់មិនមែនជាអ្នកដឹកនាំក្រុមនោះទេ។ ហើយការណ៍ពិតទៅ គឺគ្មានអ្នកដឹកនាំនៅក្នុងក្រុមនោះទេ។ ពួកគេសហការណ៍គ្នានៅទូទាំង៤ខេត្តនោះ។ នោះគឺជាបណ្តាញសហគមន៍មូលដ្ឋាន – គឺសហគមន៍ព្រៃឡង់។ ហើយថ្មីៗនេះ ពួកគេបានទទួលពានរង្វាន់ UN Equator Prize នៅទីក្រុងប៉ារីស កាលពីខែធ្នូកន្លងទៅ។ ដូច្នេះពួកគេបានធ្វើការងារដ៏អស្ចារ្យមួយដើម្បីការពារព្រៃនោះ។ លោក ឈុត វុទ្ធី គឺជាមនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកដែលបានជួយចាប់ផ្តើមនិងកសាងបណ្តាញនេះ។ ខ្ញុំគិតថា វាពិតជាសំខាន់ខ្លាំងណាស់ ដែលភាពយន្តឯកសារនោះបាននិយាយអំពីព្រៃឈើ។ នៅពេលពួកយើងផលិតភាពយន្តឯកសារនោះ ពួកយើងបានផ្តិតរូបភាពដ៏ស្រស់ស្អាតនៃព្រៃនោះដោយលម្អិត ដើម្បីឲ្យព្រៃនោះក្លាយទៅជាប្រធានបទមួយ ដែលអ្នកទស្សនាចាប់ផ្តើមស្រឡាញ់ ហើយចង់យកចិត្តទុកដាក់ពីវា។ ហើយវាជាការតស៊ូដើម្បីជីវិតលោក ឈុត វុទ្ធី និងការតស៊ូដើម្បីជីវិតនៃព្រៃឈើនេះ។
VOA: ខ្ញុំបានសួរទៅកាន់អ្នកនាំពាក្យក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ អំពីភាពយន្តឯកសារនេះ។ លោកបាននិយាយថា មានកត្តាពីរយ៉ាងដែលភាពយន្តនេះត្រូវបានហាមឃាត់។ ទីមួយ គឺភាពយន្តនេះមិនបានសុំការអនុញ្ញាតឬអាជ្ញាប័ណ្ណ ពីក្រសួងមុនចុះថត។ ហើយបន្ទាប់ពីថត អ្នកនាំពាក្យនោះនិយាយថា អ្នកដឹកនាំផលិតភាពយន្តឯកសារត្រូវដាក់ភាពយន្តនោះឲ្យក្រសួងពិនិត្យមុននឹងអាចបញ្ចាំងបាន។ តើកញ្ញាឆ្លើយតបយ៉ាងណាដែរ ចំពោះការលើកឡើងនេះ?
Fran Lambrick: ខ្ញុំចង់ពន្យល់បង្ហាញថា ពីដំបូងឡើងដែលយើងចាប់ផ្តើមថត យើងមិនមានបំណងថតជាភាពយន្តឯកសារដែលមានរយៈពេលវែងសម្រាប់ការផ្សាយជាសាធារណៈដូចនេះទេ។ យើងគ្រាន់តែគ្រោងផលិតភាពយន្តឯកសារខ្លីមួយ ហើយដាក់បង្ហោះលើបណ្តាញ YouTube ដូច្នេះគេអាចមើលវាដោយសេរីនៅគ្រប់ប្រទេស។ ហើយពីដំបូង យើងមិនបានសុំការអនុញ្ញាតនោះទេ។ ខ្ញុំគិតថា ពួកគេគួរតែដកការហាមឃាត់នេះចេញ ហើយផ្តល់សិទ្ធិអនុញ្ញាតឲ្យមានការបញ្ចាំងភាពយន្តនេះ ពីព្រោះវាពិតជាមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ចំពោះប្រជាជនកម្ពុជា។ នេះគឺជាតួនាទីសំខាន់របស់ក្រសួងវប្បធម៌ ដោយមិនត្រូវគាបសង្កត់រឿងរ៉ាវអំពីវីរជនកម្ពុជានោះទេ ប៉ុន្តែត្រូវលើកតម្លៃពួកគេ និងចែករំលែករឿងរ៉ាវរបស់ពួកគេទៅកាន់ពិភពលោក។
VOA: និយាយទាក់ទងអំពីការដកអាជ្ញាប័ណ្ណនិងបទពិសោធន៍អំពីអាជ្ញាប័ណ្ណភាពយន្តវិញ។ បើតាមបទពិសោធន៍របស់លោកស្រី តើមានការហាមឃាត់របៀបនេះ នៅប្រទេសផ្សេងដែរឬទេ?
Fran Lambrick: ខ្ញុំគិតថា ភាគច្រើនភាពយន្តបែបនោះត្រូវបានហាមឃាត់នៅក្នុងប្រទេសដែលមានរបបគ្រប់គ្រងផ្តាច់ការ។ នៅលើគេហទំព័រ Wikipedia មានបញ្ជីអំពីភាពយន្តនៅទូទាំងពិភពលោក ដែលត្រូវបានហាមឃាត់។ ក្នុងនោះក៏មានភាពយន្តល្អៗច្រើនដែរ។ ខ្លះទៀតជារឿងកំប្លែង។ វាពិតជាចម្លែកដែរ ដែលបែបរឿងនោះត្រូវបានហាមឃាត់។ ហើយក៏ត្រូវបានហាមឃាត់ក្រោមរបបគ្រប់គ្រង ណាហ្ស៊ីអាល្លឺម៉ង់ និងនៅប្រទេសដែលមានការប៉ះពាល់ទៅលើសាសនា ដោយមានការបង្ហាញទាក់ទងនឹងរឿងផ្លូវភេទ ឬមានការបង្ហាញមិនសមរម្យទៅលើវប្បធម៌របស់ប្រទេសនោះ។ ប៉ុន្តែភាពយន្តឯកសារនេះ មិនមានកត្តាទាំងនោះទេ។ វាជាភាពយន្តឯកសារវិជ្ជមានមួយ បង្ហាញពីប្រជាជនដែលក្រោកឈរដើម្បី ការពារបរិស្ថានរបស់ពួកគេ។ តាមគំនិតខ្ញុំ ខ្ញុំគិតថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគួរតែស្វាគមន៍ភាពយន្តឯកសារនេះ ហើយគួរតែមានមោទនភាពពីវា ព្រោះថាវាគឺជារឿងរ៉ាវនៃប្រជាជនដែលការពារសម្បត្តិជាតិកម្ពុជា។
រូបឯកសារ៖ មនុស្សម្នានាំគ្នាដើរហែរក្បួនមួយទៅកាន់កន្លែងកើតហេតុ ដែលលោក ឈុត វុទ្ធី ត្រូវបានបាញ់សម្លាប់ នៅខេត្តកោះកុង កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១២។
VOA: ខ្ញុំបានមើលភាពយន្តនេះតាមអ៊ីនធឺណិត។ ខ្ញុំពិតជាមានសំណាងណាស់ដែលបានមើលភាពយន្តនេះ ហើយភាពយន្តហ្នឹងពិតជាល្អមើលណាស់។ ខ្ញុំមិនដែលបានមើលភាពយន្តល្អមើលបែបនេះ នោះទេ គឺភាពយន្តដែលតួអង្គ ពោលគឺសកម្មជនបរិស្ថាន ក្រោកឈរការពារព្រៃនិងផ្ទះរបស់ពួកគេ។ ដូច្នេះ តើកញ្ញាធ្លាប់ឃើញសកម្មភាពបែបនេះនៅក្នុងប្រទេសរបស់កញ្ញា ឬប្រទេសដទៃទៀតដែរឬទេ?
Fran Lambrick: វាក៏កើតមាននៅក្នុងប្រទេសដទៃដែរ។ ខ្ញុំធ្លាប់ឃើញរឿងបែបនេះ។ មានចលនាបរិស្ថានគ្រប់ទីកន្លែង ដែលនេះជារឿងដ៏អស្ចារ្យមួយ និងផុសផុលមែនទែន ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតថា រឿងទាំងនោះមិនត្រូវបានគេនិយាយច្រើននោះទេ ហើយជារឿយៗសកម្មជនបរិស្ថាន ឬអ្នកដែលការពារបរិស្ថានប្រឆាំងនឹងប្រយោជន៍របស់អ្នកមានអំណាច ជាអ្នកនិយាយរឿងទាំងនេះ។ ជារឿយៗ ពួកគេត្រូវបានគេចាត់ទុកដូចឧក្រិដ្ឋជន ដែលមានប្រព្រឹត្តអ្វីមួយខុស ដោយសារតែមនុស្សទាំងនោះគឺជាអ្នកជួយសង្រ្គោះផែនដីយើងទាំងមូល។ ពួកគេគឺជាមនុស្សសំខាន់បំផុតនៅក្នុងពិភពលោកនៅពេលនេះ ដូចជាបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ និងអ្វីៗដែលយើងកំពុងប្រឈម។ ដូច្នេះមានរឿងមិនគួរឲ្យជឿផ្សេងទៀត។ ឧទាហរណ៍ នៅក្នុងប្រទេសប្រេស៊ីល មិត្តភក្តិខ្ញុំម្នាក់ផលិតខ្សែភាពយន្តអំពីសកម្មជនការពារព្រៃឈើពីររូប ដែលការពារនិងអភិរក្សព្រៃនៅប្រេស៊ីល។ គាត់ផលិតរឿងនិយាយពីពួកគេ។ ចុងក្រោយពួកគេទាំងពីរត្រូវបានគេសម្លាប់។ គាត់ក៏បន្តផលិតខ្សែភាពយន្តដែលនិយាយពីពួកគេ។ វាជារឿងបំផុសទឹកចិត្តមួយ។ ហើយខ្ញុំគិតថា រឿងនេះអាចនឹងធ្វើស្ថានភាពប្រែប្រួល។ រដ្ឋាភិបាលចាត់វិធានការ ដើម្បីបញ្ឈប់ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅមុនពេលចេញផ្សាយរឿងនេះ។ កម្រិតនិទណ្ឌភាពក៏មិនដូចមុនដែរ។
VOA: បាទ! វាជារឿងដ៏កម្សត់មួយ ដោយសារតែសកម្មជននៅផ្ទាល់នឹងបរិស្ថានប្រឈមមុខនឹងរឿងជាច្រើន ហើយជួនកាលពួកគេប្រថុយប្រថានជីវិតរបស់ពួកគេទៅទៀត ដូចអ្នកកាសែតអញ្ចឹង ដែលប្រថុយប្រថានជីវិតដើម្បីធ្វើរបាយការណ៍បរិស្ថាន។ តើកញ្ញាគិតថា រឿងនេះអាចនឹងលើកទឹកចិត្តដល់សកម្មជនបរិស្ថាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ឬលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងទៅលើសកម្មភាពបញ្ឈប់ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅកម្ពុជាដែរឬទេ?
Fran Lambrick: ខ្ញុំសង្ឃឹមយ៉ាងដូច្នេះ។ ខ្ញុំគិតអញ្ចឹង ដោយសារវាបានលើកទឹកចិត្តដល់មនុស្សជាច្រើនរួចហើយ។ ពួកគេបានប្រាប់ខ្ញុំថា រឿងហ្នឹងលើកទឹកចិត្តពួកគេ។ ចំពោះមនុស្សខ្លះ ពួកគេប្រហែលយល់ថា រឿងនេះជារឿងសោកនាដកម្មមួយ ហើយក៏គួរឲ្យខ្លាចខ្លះដែរ ដោយសារតែការប្រឈមរបស់លោក ឈុត វុទ្ធី ការវាយប្រហារ និងអំពើហិង្សាហ្នឹងវាធ្ងន់ធ្ងរពេក។ ខ្ញុំក៏អញ្ចឹងដែរ។ នៅពេលមើលរឿងនេះ ខ្ញុំយល់ថា វាមានអ្វីម្យ៉ាងដែលធ្វើឲ្យខ្ញុំមានអារម្មណ៍ខ្លាច ប៉ុន្តែវាក៏លើកទឹកចិត្តដែរ។ ខ្ញុំគិតថា មនុស្សម្នាអាចឆ្លងផុតការភ័យខ្លាចនោះ។ ខ្ញុំគិតថា មនុស្សម្នាមានការយល់ឃើញផ្សេងៗគ្នា។ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំយល់ថា មនុស្សច្រើនណាស់នឹងយល់ថា ចង់ឲ្យវាកាន់តែសកម្មនិងមានភាពក្លាហានជាងនេះ។
ទិដ្ឋភាពពីលើឧទ្ធម្ភាគចក្របង្ហាញពីការខូចខាតរបស់ព្រៃឡង់ ដោយសារសកម្មភាពកាប់ឈើ កាលពីថ្ងៃច័ន្ទ ទី១៨ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៦។ (រូបថតដកស្រង់ចេញទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ស្ថានទូតអាមេរិក)
VOA: ពាក់ព័ន្ធនឹងព្រៃឡង់ រដ្ឋាភិបាលបានដាក់ព្រៃឡង់ជាព្រៃការពារទៅហើយនាពេលនេះ។ តើកញ្ញាគិតថា នេះដោយសារតែបណ្តាញព្រៃឡង់ ឬដោយសារតែលោក ឈុត វុទ្ធី ឬដោយសារតែសកម្មជនផ្សេងៗទៀត?
Fran Lambrick: ខ្ញុំគិតថា វាជាការខំប្រឹងរួមគ្នា។ ខ្ញុំយល់ថា វាជារឿងអស្ចារ្យមួយដែលព្រៃនេះត្រូវបានដាក់ជាព្រៃការពារ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតថា ការអនុវត្តបទបញ្ហានោះ និងការទប់ស្កាត់ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅព្រៃឡង់ និងការរក្សាព្រៃ ជាការងារ និងតួនាទីដ៏ធំ សម្រាប់បណ្តាញ និងសហគមន៍ព្រៃឡង់ សកម្មជនផ្សេងៗទៀត ព្រមទាំងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនទៀត។ ខ្ញុំគិតថា ដោយសារតែពេលវាជាព្រៃការពារជាផ្លូវការហើយ ដើម្បីអនុវត្តច្បាប់នោះដើម្បីឲ្យព្រៃហ្នឹងពិតជាត្រូវបានការពារ រដ្ឋាភិបាលត្រូវតែធ្វើការឲ្យជិតស្និទ្ធជាមួយនឹងសហគមន៍នៅទីនោះ។
VOA: សំណួរចុងក្រោយរបស់ខ្ញុំអំពីខ្សែភាពយន្តរបស់កញ្ញា គឺថា តើកញ្ញាមានគម្រោងអ្វីនាពេលអនាគតជាមួយនឹងខ្សែភាពយន្តឯកសារនេះ?
Fran Lambrick: ជាមួយនឹងខ្សែភាពយន្តនេះ យើងកំពុងរៀបចំយុទ្ធនាការមួយដើម្បីគាំទ្រដល់អ្នកការពារបរិស្ថាន មានដូចជាសកម្មជន ដូចដែលអ្នកថា អ្នកកាសែត សហគមន៍មូលដ្ឋាន អ្នកដែលតតាំងដើម្បីការពារបរិស្ថាន និងអ្នកដែលប្រថុយប្រថានធ្វើបែបនេះ។ យុទ្ធនាការនោះមានឈ្មោះថា «គ្មានទៀតទេ» ឬជាភាសាអង់គ្លេសថា «Not1More» ដោយសារវាត្រូវបានបំផុសដោយលោក ឈុត វុទ្ធី ដែលត្រូវបានធ្វើឃាតដោយសាររឿងនេះ។ គោលបំណងរបស់យើងគឺត្រូវបង្កើតបណ្តាញមួយ និងលើកទឹកចិត្តមនុស្សម្នាឲ្យមានភាពសកម្ម និងគាំទ្រអ្នកដែលនៅការពារផ្ទាល់ ពោលគឺអ្នកដែលប្រឈមនឹងការគំរាមកំហែង ប្រឈមនឹងការជាប់ចោទពីបទឧក្រិដ្ឋផ្សេងៗ ឲ្យបង្កើតបណ្តាញដើម្បីជួយពួកគេ។
យើងក៏មានគោលដៅនៅក្នុងការកំណត់ឡើងនូវអ្វីដែលអាចអនុវត្តបាន រួមមានការផ្សារភ្ជាប់បណ្តាញប្រជាជនដើម្បីផ្តល់ការគាំទ្រ។ ជាឧទាហរណ៍ អ្នកប្រឹក្សាយោបល់ស្ថាបនិកម្នាក់របស់យុទ្ធនាការនេះគឺលោក អ៊ុច ឡេង ដែលនាពេលថ្មីៗនេះបានទទួលពានរង្វាន់ Goldman ផ្នែកការការពារបរិស្ថាននៅក្នុងទីក្រុងសាន់ហ្រ្វាន់ស៊ីស្កូ (San Francisco)។ គាត់ជាអ្នកធ្វើយុទ្ធនាការមិនគួរឲ្យជឿម្នាក់ និងជាមនុស្សដែលធ្វើការលើកទឹកចិត្តខ្លាំង។ គាត់ប្រថុយប្រថាននឹងសុវត្ថិភាពរបស់ខ្លួន។ ដូច្នេះ យើងកំពុងធ្វើការជាមួយគាត់ដើម្បីជួយរក្សាសុវត្ថិភាពជូនគាត់។ គាត់ក៏ជាផ្នែកមួយនៃយុទ្ធនាការនេះដែរ និងជាមនុស្សម្នាក់ដែលអំពាវនាវឲ្យមានការគាំទ្រ និងការការពារល្អជាងនេះសម្រាប់អ្នកបរិស្ថាន។
VOA: សូមអរគុណ កញ្ញា Fran Lambrick សម្រាប់ការចំណាយពេលវេលារបស់កញ្ញា។
Fran Lambrick: សូមអរគុណ៕